Klimaty Łagowskie
18 sierpnia 2015
Czas Zakonu Rycerzy św. Jana / Joannitów
Daty i wydarzenia
Rok 1350 |
Aby spłacić swe długi margrabia Ludwig sprzedaje warownię i miasto Łagów wraz z wszystkimi do tego należącymi wsiami, folwarkami i gruntami Zakonowi Rycerzy św. Jana/ Joannitów. Zakon ten urządza w Łagowie komturię i pozyskuje szybko dalsze nieruchomości, m.in. należące do rozwiązanego w roku 1311 Zakonu Templariuszy miasto Sulęcin z 5-ma należącymi doń wsiami oraz istniejącą od połowy XII w. komendanturą Templariuszy w GroBdorf (magna villa) oraz 4-ma tzw. „wsiami granicznymi” Burschen/ Boryszyn, Seeren/ Żarzyn, Langenpfuhl/Wielowieś i Tempel/ Templewo. W owym okresie rozkwitu w posiadaniu komendantury Łagów znajdują się okresowo nawet 32 wioski, majątki ziemskie, folwarki, owczarnie i młyny. |
Ok. r. 1500 |
W początkowym okresie panowania Zakonu Joannitów powstają, zapewne w XIV. lub XV. w. Brama Polska oraz Marchijska. jak również, częściowo jeszcze dzisiaj istniejące, mury miejskie, spinające te bramy i obydwa jeziora, dzięki czemu Komturia Łagów uchodziła w owym czasie za warownię nie do zdobycia, a przez to była wielokrotnie siedzibą Mistrza Zakonu Joannitów na całym terenie (Balley) Brandenburgii. |
Rok 1550 |
Margrabia Johann („Hans z Kostrzyna) wprowadza w czasie, kiedy komturem na Łagowie w latach od 1539 do 1569 był Andreas Schlieben, jak zresztą w obydwu częściach Elektoralnego Księstwa Brandenburgii, reformacie. |
Rok 1569 |
Wielki pożar niszczy wszystkie domostwa osiedla obywatelskiego na Sokolim Wzgórzu. Można przyjąć, że dopiero po tym pożarze zbudowane dzisiejsze jądro miasta pomiędzy obydwoma bramami w obrębie murów obronnych na podzamczu, gdzie dotąd były jedynie budynki gospodarcze, stajnie i niewiele domostw dla służby obsługującej zamek. |
Rok 1640 |
W czasie Wojny Trzydziestoletniej Łagów zostaje bez bitwy na krótki czas zajęty przez oddziały szwedzkie. Próba odbicia Łagowa, podjęta przez wojska elektora, nie powiodła się właśnie z powodu dobrych fortyfikacji zamku i miasta. |
Rok 1726 |
Christian Ludwig, margrabia Brandenburgii, najmłodszy syn Wielkiego Księcia-Elektora, będący komturem w Łagowie w latach od 1705 do 1735, doprowadza do budowy nowego kościoła jako prostokątnej, otynkowanej budowli ceglanej z wieżą drewnianą, budowanym w miejscu dotychczasowego, prostego, budowanego w technice muru pruskiego, tuż u podnóża zamku. |
Rok 1727 |
Koniec procesu przekazywania różnorakich uprawnień miejskich na rzecz Łagowa, udzielanych przez komtura Christiana Ludwig’a. W Ogrodzie Zwierząt, rewirze myśliwskim komturów, zbudowana zostaje tz\ ’ „Szopa margrabiego”. |
Rok 1768 |
Utworzenie szczególnej Komturii Burschen Zakonu Joannitów, do której odstąpiono od Komturii Łagów 4 wsie graniczne: Burschen, Seeren, Tempel i Langenpfuhl. |
Ok. r. 1800 |
Utworzenie pierwszej „Szkoły kantorowej”, tzn. nauczyciel był równocześnie muzykiem grającym w kościele i podlegał kościołowi. W Łagowie był on w owym czasie podporządkowany osobie panującej na zamku. Pomieszczeniem do nauki był przypuszczalnie dawny dom parafialny stojący pomiędzy Bramą Polską a wejściem do zamku. |
Rok 1806 |
Wprowadzenie pruskiej reformy emin mimo oporu obywateli miasteczka Łagów, którzy woleli żyć nadal pod panowaniem Zakonu Joannitów. |
Rok 1810 |
Dekretem z dnia 30.10.1810 r. król pruski Fryderyk Wilhelm III likwiduje Zakon Joannitów w swoim państwie i przejmuje na rzecz skarbu państwa wszystkie dobra Zakonu. Zamek, majątek Łagów wraz z wszystkimi przynależnymi dobrami staja się domeną państwa. |
Zamek, majątek i miasto Lagow od roku 1810
Daty i wydarzenia
Rok 1810 |
Zamek i majątek są teraz pruską domeną państwową i zarządzane są przez urzędnika, który mieszka w zamku (obok innych urzędników państwowych). Miasto staje się samorządne, otrzymuje magistrat, który postanawia, że herbem miasta jest krzyż Joannitów. |
Rok 1819 |
Adiutant generalny Fryderyk Wilhelm von Zastrow otrzymuje od króla Fryderyka Wilhelma III-go największą część domeny państwowej Łagów, jako zadośćuczynienie za dwa, utracone podczas wojen napoleońskich i następujących po nich powstaniach, majątki rycerskie. Po jego śmierci w roku 1830 wdowa po nim dokupuje do posiadanej posiadłości jeszcze zamek. Spadkobiercy pani von Zastrow sprzedają jednak po jej śmierci podzieloną całość wielu różnym nabywcom. |
Rok 1834 |
Nowym właścicielem zamku i majątku Łagów staje się generał von Barfus- Falkenberg, który jednak wkrótce sprzedaje oba te składniki majątkowe. Następują wielokrotne zmiany właścicieli. |
Rok 1856 |
Właścicielem staje się hrabia Hugo Wrschowetz Sekerka von Sedcziz. On każe wyburzyć wszystkie budynki gospodarcze, które do tej pory znajdowały się w obrębie miasta u podnóża mury warownego i wybudować je ponownie na położonym we wschodniej części „Folwarku Góra”, późniejszym Rycerskim Majątku Łagów. |
Rok 1858 |
Założenie „Towarzystwa Strzeleckiego”, późniejszego „Związku Strzeleckiego Łagów”, który od tej pory organizuje coroczne zawody strzeleckie i święto strzelców. Na zachodnim brzegu Jeziora Trześniowskiego, na przedłużeniu Ogrodu Zwierząt powstaje jeszcze „Szopa margrabiego” oraz „Plac Strzelecki”. |
Rok 1873 |
W Królestwie Pruskim utworzono w ramach tzw. porządku powiatowego nowe jednostki administracyjne. Dotychczasowy powiat torzymski zostaje podzielony na dwa powiaty: zachodniotorzymski (ze stolicą w Ośnie Lubuskim/ Drossen) oraz wschodniotorzymski (miastem powiatowym staje się Sulęcin/ Zielenzieg), obydwa podlegają rejonowi rządowemu Frankfurt nad Odrą. Łagów pozostaje miastem w powiecie wschodniotorzymskim. |
Rok 1876 |
Przez hrabiego Hugo, pana na zamku, podjęta zostaje gruntowna przebudowa kościoła poprzez dobudowanie nawy poprzecznej i nowej wieży oraz rozbudowa zamku do kształtu zachowanego do dzisiaj. |
Rok 1893 |
Drogą dziedziczenia zamek i majątek ziemski przypadają baronowej Wurmb von Zink, urodzonej jako Hrabianka Rzeszy von Wylich i Lottum, prawnuczce księcia Malte von Putbus na Rugii, która pozostaje panią na zamku aż do roku 1945. |
Rok 1909 |
Otwarta zostaje nowo wybudowana linia kolejowa Toporów/ Topper – Międzyrzecz/ Meseritz z przystankiem w Łagowie. Przy tej okazji powstaje przy ul. Żelechowskiej/ Selchower wielki wiadukt, będący drugim symbolem rozpoznawczym Łagowa. |
Gmina uzyskuje dzięki kolei żelaznej połączenie z „siecią dróg świata” i doznaje ogromnego turystycznego rozpędu. Skutkiem stale wzrastającej liczby wakacyjnych gości powstają w centrum miasta hotel „Niemiecki Dom”, należący do rodziny Heinrich, hotel „Nad Jeziorem” piwowara Schult’a, później przejęty przez Mistrza Europy w zapasach Leo Pinetzki’ego, oraz nobilitowany hotel „Czarny Orzeł”, należący do Hübner’a, później do Jokisch’; te dwa ostatnie znajdowały się przy ul. Joannitów. |
Rok 1912 |
Liczba mieszkańców w następstwie połączenia kolejowego prawie się podwoiła. Na skrzyżowaniu ulic Dworcowej róg Żelechowskiej wybudowana zostaje nowa dwuklasowa szkoła*). |
Rok 1914 |
Przez utworzoną przez baronową Wurmb von Zink fundacje wybudowany zostaje Ewangelicki Dom Dziecka przy ul. Żelechowskiej. W latach trwania Pierwszej Wojny Światowej dom ten służył jako lazaret dla rannych**). |
Rok 1920 |
Przy wejściu do Ogrodu Zwierząt wzniesiony zostaje pomnik upamiętniający żołnierzy poległych w Pierwszej Wojnie Światowej (pochodzących z Łagowa –przyp. tłumacza). |
Ok. 1920 |
Utworzony zostaje „Męski Związek Gimnastyczny Łagów, związek zarejestrowany”. Członkowie tego związku zakładają na wysokości Ogrodu Zwierząt plac zabaw i sportu. Mistrz garncarski Räder wydziela/ funduje na wschodnim brzegu Jeziora Trześniowskiego, na którym następnie powstaje tzw. „Zakład Kąpielowy Gimnastyków”, również dzięki wkładowi własnej pracy członków „Męskiego Związku Gimnastycznego Łagów”. |
Rok 1927 |
Z powodu zaplanowanego na ten rok święta dla uczczenia dwustulecia istnienia Miasta Łagów przekute zostaje w Bramie Marchijskiej przejście dla pieszych. Równocześnie z tym świętem powiązane są uroczystości 700-lecia. W tymże też roku otwarte zostaje wybudowane przez miasto Frankfurt n. Odrą na wzgórzu Ogrodu Zwierząt schronisko młodzieżowe. |
Rok 1932 |
„Najmniejszemu miastu Marchii Brandenburskiej” odebrane zostają prawa miejskie. Łagów staje się uzdrowiskiem powietrznym, co dodatkowo czyni go celem podróży wielu letników, zwłaszcza z przestrzeni Berlina i okolic. W wielu prywatnych domach powstają pensjonaty dla letników, a dom u wejścia do Ogrodu Zwierząt zbudowany w technice muru pruskiego wykorzystywany jest jako „Dom Zdrojowy” i centrum informacji turystycznej. |
Rok 1934/35 |
Na placu za Domem Zdrojowym dzięki aktywnej współpracy członków „Męskiego Związku Gimnastycznego Łagów” wzniesiona zostaje i poświęcona hala gimnastyczna. Na działce porośniętej lasem, przy ul. Gronowskiej nad Jeziorem Łagowskim, jako nowy zakład kąpielowy powstaje kąpielisko plażowe dla letnich kuracjuszy kurortu Łagów. |
Rok 1939/45 |
Liczba mieszkańców stopniowo wzrasta do ponad 1200 osób, gdyż wskutek zdarzeń wojennych w pomieszczeniach przeznaczonych dla letników stale zakwaterowani są żołnierze lub mieszkają świeżo przybyłe osoby cywilne z miast Rzeszy zagrożonych bombardowaniami. |
Styczeń 1945 |
Wmaszerowanie jednostek sowieckich do Łagowa, a chociaż nie dochodzi do walk, to jednak kilka budynków zostaje zniszczonych pożarem. Wielu mieszkańców ucieka, pozostawiając cały swój majątek, lub z obawy przed sowieckimi żołnierzami popełnia samobójstwo. |
*) Patrz załącznik 4: Położenie kamienia węgielnego szkoły
**) Patrz załącznik 5: Dom Dziecka Łagów
Opracował: Helmut Sommer Lagow / Berlin-1996 r.
w "Lagow in Vergangenheit und Gegenwart, Heft 1.
Von der Fruhzeit bis zur Vertreibung 1945
Komturowie (^komendanci) Zakonu Joannitów od 1372 do 1810 roku
Na liście komturów przy Andreasie von Schlieben(1539 - 1569) podkreślony
dopisek oznacza Wprowadzenie reformacji.
Tłumaczenie z niemieckiego:
Jan Grzegorczyk, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej w Zielonej Górze
Od 1372____Heinrich von Wedel
Od 1399____Anno von Heimburg
Od 1403____Kaspar von Waldow
1435 – 1458_Nicolaus Edler von Colditz
1458 – 1471_Liborius von Schlieben
1482 – 1495_Jakob von Barfuß
1495 – 1515_Liberius von Schapelow
Od 1523____Veit von Thümen
1539 – 1569_Andreas von Schlieben Einführung der Reformation
__________ / Wprowadzenie reformacji
1572 – 1580_Abraham von Grünberg
1580 – 1627_Abraham von Grünberg junior
1628 – 1652_Konrad von Burgsdorf
1654 – 1659_Georg Friedrich Graf von Waldeck
1660 – 1667_Johann Friedrich Freiherr von Löben
1668 – 1692_Georg Friedrich Graf von Waldeck (wie oben)
1693 – 1705_Otto Freiherr von Schwerin
1705 – 1734_Christian Ludwig, Markgraf zu Brandenburg
1735 – 1758_Adam Otto von Viereck
1758 – 1760_Ferdinand Freiherr von Morrien
1761 – 1764_Hermann Graf von Wartensleben
1765 – 1790_Friedrich Wilhelm von Pannewitz
1790 – 1792_Friedrich Christoph Freiherr von Seckendorf
1795 – 1979_Friedrich August Graf von der Schulenburg
1797 – 1810_Landgraf Wilhelm zu Hessen-Philippsthal
1810 - ostatni komtur Joachim Fryderyk von Burgsdorf (rok rozwiązania zakonów-kasacja tychże zakonów)
Opracował:
HELMUT SOMMER (LAGOW/BERLIN)
1 sierpnia 2015
Druga plaża w Lagow (1934/35)
Już w 1920 roku nad jeziorem Trześniowskim na wówczas administracyjnie ziemiach należących do gminy Neu Lagow powstała mała plaża dla mieszkańców i kuracjuszy - KŁ Nr 3/23/2014 str. 45-46).
W 1934-1935 roku w Lagow, decyzjami lokalnych przedsiębiorców, za zgodą prowincji Bandenburg i rejencji we Frankfurcie n. Odrą i przy dużym udziale żołnierzy Wermachtu oraz młodzieży zrzeszonej w organizacji ogólnoniemieckiej Hitlerjugend mającej w Lagow także obozy sezonowe, zbudowano drugą, większą plażę, kąpielisko dla wszystkich (Badeanstalt) z całkiem nowoczesnymi urządzeniami.
Tak więc każde z jezior było już miejscem dla bezpiecznego pływania, kąpieli pod nadzorem ratownika (pisze H. Sommer).
Druga plaża stała się obiektem znanym i położonym przy ul. Gronowskiej, w kierunku na Grunow (Gronów). Już w tym czasie Lagow był znany szerzej w okolicy, Berlinie i w głębi Niemiec, i tak powstawały pensjonaty, hotele, pokoje do wynajęcia, przystanie wodne z łodziami
do pływania rodzinnego czy też użytkowane były już w tym czasie dwie łodzie motorowe pływające z kuracjuszami po obu jeziorach do Grunowermühle i do Buchmühle gdzie kwitło życie – gospody, hotele, pokoje gościnne i piękno lokalnych krajobrazów. Krajobrazy przyrody pozostały – resztę zniszczono po 1945 roku.
Jako Sommerfrische Lagow, Luftkurort i pierwszy Kurhaus, Lagow stawał się znany, kuracjusze leczyli się zdrowym powietrzem, opowiadali innym jaka to miejscowość z tradycjami Joannitów. Pokazujemy zdjęcia z tamtych czasów uchronione od utraty i zapomnienia…
Tutaj w 1954 roku kręcono niektóre sceny filmu „Godziny nadziei” J. Rybkowskiego. Pierwsze lata po II Wojnie Światowej to czas rozgardiaszu i brak postępu w dbałości o plażę w Łagowie. Lata 60-te XX-go wieku to postęp, budowa campingów, odtwarzanie konstrukcji poniemieckich i tworzenie ośrodka wypoczynkowego „PROMYK” podległego POSTiW Świebodzin do 2004 roku. O tym też napiszemy.
Tekst: Ryszard Bryl